Piše: Zoran Đekić dipl. inž. poljop.
Ovih dana se može primjetiti interesovanje mnogih proizvođača- voćara koji podižu nove zasade šljive sa
pitanjem kako da pravilno formiraju odgovarajući uzgojni oblik koji će garantovati uspješnu proizvodnju u narednim godinama za vrijeme ekspatacije zasada.Postoje više uzgojnih oblika koji se mogu koristiti prilikom formiranja zasada,u ovom tekstu je dat akcenat na jedan od njih a to je formiranje poboljšane piramidalne krune. Da bi se formirao željeni uzgojni oblik i da bi se voćka što prije dovela u stanje plodonošenja veoma je važno da se koriste kvalitetne sadnice,da se voćka pravilno zasadi,da se na vrijeme sprovedu pomotehničke mjere (zimska i letnja rezidba,povijanje mladara i letorasta sa korekcijom ugla grananja,prstenovanje,pinsiranje i dr) kao i agrotehničke mjere (održavanje zemjišta ,đubrenje,navodnjavanje,zaštita).Kod poboljšane piramide formiranje uzgojnog oblika traje četiri godine, ostavljaju se skeletne grane na međusobnom ostojanju 30 do 40 cm i imaju spiralan raspored duž provodnice.Kada se završi formiranje ovog uzgojnog oblika kruna ima 6 do 7 skeletnih grana sa sekundarnim razgrananjima što je dovoljno da se obezbijedi optimalan prinos.
Prva godina:Sadnicu posle sadnje treba prikratiti na visinu 80cm do 1m (prikraćivanjem na 1m dobijamo deblo visne 80cm)U toku vegetacije vršimo odabir jednog mladara za produženicu i jednog mladara za prvu skeletnu granu.Ostali mladari se povijaju ili pinsiraju(zakidanje vrha mladara) kako nebi bili konkurencija u porastu ostavljenim mladarima.Mladar koji smo ostavili za skeletnu granu treba saviti do ugla 45⁰ u odnosu na produženicu,to treba uraditi krajem juna kada ostavljeni mladar počinje da odrvenjava.Savijanje se može uraditi na razne načine a najednostavniji je postavljanjem drvenog štapića između mladara i produženice. Po završetku vegetacije na kraju prve godine imamo dobro razvijeno stablo sa produženicom i jednom osnovnom skeletnom granom.
Druga godina:U drugoj godini u tokom zimske rezidbe vršimo prikraćivanje produženice i prikraćivanje prve skeletne grane pod uglom 100⁰ u odnosu na produženicu.Ukoliko je porast u prethodnoj vegetaciji bio dobar produzenicu prikraćijemo na visinu 80cm,ukoliko je porast bio slabiji skraćujemo je jače na 50cm od poslednje skeletne grane.S obzirom da su u prethodnoj vegetaciji dominantan rast imala dva ostavljena mladara obično produženica ima željenu dužinu 80cm i više što nam omogućava da u ovoj godini u tekućoj vegetaciji odaberemo još dva mladara koji će predstavljati dvije buduće skeletne grane.Odabir mladara za drugu i treću skeletnu granu vršimo tokom juna mjeseca na udaljenosto 30-40cm jedan od drugog,pri odabiru vodimo računa da oni imaju pravilan spiralan raspored u kruni, ostali mladari se pinsiraju (zakidaju)kako ne bi ometali odabrane mladare(buduće skeletne grane) u porastu.Krajem juna neophodno je kao i u prvoj godini korigovati ugao grananja mladara nešto otvorenije u odnosu na produženicu (50⁰-55⁰).Tokom vegetacije treba obratiti pažnju i na skeletnu granu iz prve godine,kod nje treba odstraniti konkurentne mlaare na vrhu grane koji je mogu ometati u porastu a isto treba uraditi sa mladarima koji predstavljaju konkurenciju produženici.
Na kraju druge godine imamo dobro razvijeno stablo sa produženicom i tri skeletne grane.
Radovi u trećoj godini:U toku zimske rezidbe vrši se prikraćivanje produženice na željenu viinu (80 cm od poslednje skeletne grane) kako bi u toku ove vegetacije formirali još dvije skeletne grane.Nakon prikraćivanja produženice vršimo prikraćivanje skeletnih grana u odnosu na produženicu pod uglom podčinjenosti od 100⁰.Nakon toga se mora odraditi rezidba skeletnih grana,odstranjuju se prirasti koji imaju vertikalan rast,sekundarna razgrananja se ostavljaju bočno duž skeletne grane a prikraćuju se na ugao potčinjenosti(100⁰) u odnosu na vrh skeletne grane.Aktivnosti u toku vegetacije su iste kao i u prethodnoj godini,vršimo odabir četvrtog i petog mladara za buduće skeletne grane,dovodimo ih u određeni ugao otklona u odnosu na produženicu(ugao je nešto veći 60⁰ 65⁰),vršimo izolaciju vrhova skeletnih grana i produženice i vršimo pinsiranje ili povijanje mladara ukoliko je to neophodno.Na kraju vegetacije u trećoj godini imamo stablo sa 5 skeletnih grana i produženicom.
Radovi u četvrtoj godini:U ovoj godini se završava formiranje uzgojnog oblika,na kraju vegetacije imaćemo formirano stablo sa 7 skeletnih grana koje će biti nosilac rodnosti u narednom periodu.Nastavljamo sa rezidbom produženice na visinu 80 cm od poslednje skeletne grane,odstranjujemo konkurentne mladare osnovnih skeletnih grana a nakon toga treba odraditi i rezidbu skeletnih grana.Izolacija produženice u ovoj godini nije potrebna jer se na kraju godine ograničava dalji rast krošnje prikraćivanjem produženice na 50cm od poslednje skeletne grane koja će kasnije u narednoj godini biti prevedena na neku horizontalnu granu.U toku vegetacije kao i u prethodnim godinama vršimo odabir 6 i 7 mladara za skeletne grane,ostale mladare povijamo ili pinsiramo kako ne bi ometali rast odabranih mladara.Krajem juna se pristupa korekciji ugla grananja mladara( budućih skeletnih grana),oni se savijaju pod nešto većim uglom(65⁰ 70⁰) u odnosu na produženicu.Na kraju četvrte godine imamo završeno -formirano stablo sa 7 skeletnih grana čiju ravnotežu i rodnost održavamo rezidbom u narednim godinama.
